ملا محمد مهدی بن ابی ذر نراقی معروف به محقق نراقی که برخی از افاضل او را خاتم الحکماء و المجتهدین خوانده اند، سرسلسله دودمان نراقی کاشان و از علمای معروف قرن دوازدهم و اوایل قرن سیزدهم هجری است.
وی جامع جمیع علوم عقلی و نقلی در روزگار خود بود و تالیفاتی در رشته های گوناگون علوم از فقه و اصول و فلسفه و حکمت و ریاضی و اخلاق و غیره دارد. عمده تحصیلات او در اصفهان بود و در خدمت علمای آن شهر کسب دانش کرد. ریاضی را از ملا اسماعیل خواجویی و علوم دیگر را از حاج شیخ محمد و مولانا مهدی هرندی و میرزا نصیر و شیخ یوسف و آقا محمد باقر بهبهانی آموخت.
از تصنیفات و تالیفات او:
کتاب لوامع، انیس الحجاج در مناسک حج، المعتمد در فقه، انیس المجتهدین، التجرید در اصول، مشکلات العلوم در موضوعات مختلف، جامع الافکار در حکمت، جامع السعادات در اخلاق، کتاب شرح علی الشفاء، کتاب اللمعه، کتاب اللمعات العرشیه در حکمت الهی، المستقصی در علم هیئت، المحصل الهیئه در هیئت، توضیح الاشکال، کلمات وجیزه، قره العیون در ماهیت وجود، رساله فی الاجماع، رساله صلوه الجمعه، دیوان اشعار و چندین اثر دیگر را می توان نام برد.
مرحوم ملا مهدی نراقی که از نوادر روزگار خود به شمار می رفت در حدود 60 سالگی به سال 1209 ه.ق در کاشان وفات یافت جنازه مطهرش را به نجف اشرف حمل و در آنجا به خاک سپردند.
پسران وی: ملامحمد باقر، میرزا ابوالقاسم، حاج ملا احمد فاضل، ابوالحسن، ملا مهدی (آقا بزرگ) که از اینان حاج ملا احمد و ملا مهدی از دیگران برتر بوده اند. سید رضی ناطق، تاریخ ارتحال ایشان را بدین گونه سروده است:
با دلی زار از پی تاریخ ناطق زد رقم مقتدای اهل عالم درجنان منزل گزید(1209)

از اشعار اوست:

ساقی بیار باده که افسرده جان مادر ده قدح که زان بفروزد روان ما

مطرب به ناله نی و چنگت خموش ساز این ناله های زار دل ناتوان ما